فن کامپیوتری
فن کامپیوتری، یک سخت افزار خنک کننده برای اجزای به کار رفته درون کامپیوتر و قطعات کاربردی آن، مانند مادربرد و قطعات نصب شده بر روی آن میباشد. کامپیوتر و قطعات آن گرما تولید میکنند که این گرما به مرور زمان باعث آسیب رسیدن به سیستم و خراب شدن کامپیوتر میشود. تولید گرما به علت گذر جریانات در قطعات رخ میدهد که علت آن تحرک الکترون ها بوده و در نتیجه منجر به ایجاد دمای بالا در کامپیوتر میشود. برای جلوگیری از این امر، از فن های کامپیوتری به منظور تهویه هوا با انتقال هوای خنک به درون کامپیوتر و انتقال هوای گرم و حرارت ایجاد شده به بیرون از سیستم استفاده میکنند. استفاده از فن کامپیوتری و نصب آن درون کیس کامپیوتر، باعث جلوگیری از بالا رفتن گرمای تولیدی توسط قطعات کامپیوتر شده و دوام قطعات و کامپیوتر را بالا میبرد؛ این قطعه کاربردی از خراب شدن قطعات و سیستم کامپیوتر جلوگیری میکند و طول عمر آن ها را افزایش میدهد. فن های کامپیوتری معمولاً برای اجزای مختلف سیستم کامپیوتر که عملکرد آن ها با تولید گرما همراه است، به صورت ویژه و مخصوص طراحی شده و بر روی آن ها نصب میگردد. از جمله این فن ها میتوان به: فن کیس، فن CPU، فن منبع تغذیه و فن کارت گرافیک اشاره کرد.
به طور کل میتوان گفت که فن های کامپیوتری را بر اساس تعداد کانکتور ها یا ترمینال های برقی(نحوه اتصال سیم ها توسط پیچ ها به یکدیگر) تعبیه شده درون آن ها دسته بندی میکنند؛ انواع فن های کامپیوتر به شرح زیر میباشند:
فن های کامپیوتری کانتور دو تایی، فن هایی هستند که ترمینال برقی آن ها دارای دو سیم میباشد و فعال شدن آن با اتصال سیم ها به یکدیگر صورت میگیرد. سیم های تعبیه شده در فن های کامپیوتری کانتور دو تایی بدین گونه است که دو سیم خارج شده از فن که بر روی منبع تغذیه قرار دارند، یکی دارای قطب مثبت(سیم قرمز) و دیگری(سیم مشکی) دارای قطب منفی میباشد، با اتصال سیم ها به یکدیگر، حین عبور جریان الکتریسیته فن فعال شده و به خنک کردن کامپیوتر و قطعات آن مشغول میشود. این فن ها امروزه کاربردی ندارند و فن های کامپیوتری کانتور سه تایی و چهار تایی جایگزین آن ها شدهاند. ساختار ساده این فن ها باعث قیمت پایین آن ها میشود.
فن های کامپیوتری کانتور سه تایی، فن های کامپیوتری هستند که ترمینال برقی آن ها از سه سیم تشکیل شده است که دو سیم آنها متصل به منبع تغذیه بوده و سیم سوم بر روی مادربرد نصب میگردد. میزان سرعت چرخش فن های کامپیوتر سه سیم توسط مادربرد تشخیص داده میشود و در صورت عدم کارکرد صحیح، عدم چرخش اصولی یا کاهش سرعت فن، مادربرد اخطار میدهد و با چراغ یا صدا کاربر را مطلع میکند. این فن های کامپیوتری دارای طرفداران بسیاری هستند و با قیمت مناسبی در بازار عرضه میگردند.
فن های کامپیوتری کانتور چهار تایی، فن های کامپیوتری هستند که ترمینال برقی آن ها دارای چهار سیم میباشد که این ویژگی باعث کارایی بهتر این فن ها میشود. فن های کامپیوتری چهار سیم جدیدترین فن های کامپیوتری عرضه شده به بازار جهانی میباشد که امکان کنترل کردن میزان سرعت چرخش در آن تعبیه شده است. استفاده از این فن های کامپیوتری برای کیس های مدرن و جدید به شدت توصیه میشود. ساختار و عملکرد فن های کامپیوتری چهار سیم، باعث کارایی بهتر و قیمت بالاتر این فن ها میشود.
فن های کامپیوتری دارای ویژگی هایی هستند که بر روی کیفیت و قیمت آن ها تاثیر میگذارند؛ از جمله این ویژگی ها میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
طراحی فن های کامپیوتری، امروزه با تعبیه تزیینات بسیاری همراه است که باعث افزایش زیبایی فن ها و به تبع آن افزایش قیمت آن ها میشود. باید به این نکته توجه کرد که کیفیت نسبت به ظاهر، از اهمیت بالاتری برخوردار است.
انتخاب سایز فن باید متناسب با کیس باشد و تنها عملکرد و تهویه بهتر آن مورد نظر نباشد؛ ممکن است یک فن با سایز بزرگ تهویه بهتری داشته باشد اما ابعاد آن مناسب برای نصب بر روی کیس نباشد.
یکی از ویژگی های فن های کامپیوتری، تولید صدا حین فعالیت میباشد که میزان بلندی صدای آن بنابر ساختار آن ها است و اندازه گیری میزان صدا بر حسب دسی بل میباشد.
میزان سرعت چرخش فن های کامپیوتری، بیانگر توان و قدرت آن ها در میزان خنک کنندگی سیستم کامپیوتر و قطعات آن میباشد. میزان چرخش فن ها در یک دقیقه، میزان مجاز سرعت چرخش آن ها را تعیین میکند. میزان سرعت چرخش بر دوام و میزان مصرف انرژی فن ها تاثیر گذار میباشد.
ترمینال برقی یا نحوه اتصال سیم های فن کامپیوتری، از ویژگی های مهم و تاثیر گذار بر کیفیت و قیمت آن ها میباشد که به فن های دو سیم، سه سیم و چهار سیم تقسیم میشوند. چرخش فن های کامپیوتری بر روی کیس، نیاز به ۱۲ ولت ولتاژ دارند که پاور کیس باید توانایی تامین آن را داشته باشد.